Wydarzyło się w przeszłości

Nie mamy zapisanych wydarzeń z

19 marca

Kilka słów o Inowrocławiu...

Inowrocław w średniowieczu Inowrocław w średniowieczu Pocztówka ze zbiorów własnych autora

Inowrocław, jeden ze stołecznych ośrodków staropolskich Kujaw, zwany jest często "miastem na soli". Solowarstwo, którego niepowtarzalne ślady odkryte zostały przez archeologów przy ul. Wojska Polskiego (na terenie dawnej wsi Rąbin) i w sąsiedztwie romańskiego kościoła Imienia Najświętszej Maryi Panny, a nadto urodzajne czarne ziemie sprzyjały rozwojowi osadnictwa już od 3 tysiąclecia p.n.e. Olbrzymie znaczenie miał fakt, że w rejonie zakładów sodowych wiódł niegdyś słynny szlak bursztynowy z południowej Europy nad Zatokę Gdańską.

Panorama Inowrocławia

Z 20 stycznia 1185 r. pochodzi pierwsza wzmianka źródłowa o targu książęcym "in Novo Wladislaw", który badacze zgodnie lokalizują w pobliżu kościoła Najświętszej Maryi Panny. Niewątpliwie zarówno targ, jak i pobliska warzelnia soli, tłumaczą szczególną rangę tego właśnie miejsca. Znaczenie osady musiało stale rosnąć, skoro w końcu XII w. powstał tu okazały kościół murowany. Zamysł fundacyjny zrodził się zapewne na dworze księcia mazowieckiego Leszka - syna Bolesława Kędzierzawego.

Nowe możliwości otworzyły się przed miastem po 1230 r., z chwilą wydzielenia Kujaw księciu Kazimierzowi I, który tutaj właśnie ustanowił swą stałą siedzibę.

W granicach Inowrocławia znalazł się nowy zamek książęcy, nowo ufundowany klasztor i kościół franciszkański, ratusz, ważnica i część starej osady z kościołem św. Mikołaja, który od XIV w. był siedzibą parafii. Kościół NMP pozostał poza murami, a leżąca w jego sąsiedztwie osada przekształciła się w jedno z przedmieść, zwane już w XIII w. Starym Miastem.

Obecność książęcego dworu oznaczała włączenie miasta w krąg wielkiej polityki, której szczególny ciężar gatunkowy wynikał z bliskiego sąsiedztwa krzyżackiego. W rezultacie inowrocławianie byli świadkami doniosłych wydarzeń, m.in. zjazdów politycznych, których organizatorami i gospodarzami bywali często franciszkanie. Zakonnicy ci wraz z duchowieństwem miejscowej parafii zaangażowali się również w słynny proces polsko - krzyżacki o Pomorze Gdańskie, który toczył się w tutejszej farze św. Mikołaja, gdzie 10 lutego 1321 r. ogłoszony został wyrok korzystny dla strony polskiej.

Po likwidacji zagrożenia krzyżackiego Inowrocław przestał być areną wydarzeń o ponadregionalnym znaczeniu. Widoczny upadek miasta nastąpił w XVII w. Spowodowany był m.in. najazdami Szwedów. W czasie "potopu" miasto trzykrotnie przechodziło z rąk do rąk. Nie omijały inowrocławian zarazy. Największe spustoszenie przyniosła długotrwała wojna północna (1700-1721). Ubogie już wtedy miasto zostało do reszty zrujnowane przez kwaterujące wojska szwedzkie, polskie i rosyjskie.

Kolejni burmistrzowie (początkowo Polacy, a od 1838 r. Niemcy) nie mogli zapobiec stagnacji. Ginęły ostatnie ślady świetności - zamek starościński, w miejscu którego wzniesione zostały koszary dla pruskiej kawalerii, klasztor pofranciszkański i ratuszowa wieża.

W trzech ostatnich dekadach XIX w. powstały stowarzyszenia kulturalne o wyraźnie narodowym zabarwieniu. Rozwijało się czytelnictwo, ruch muzyczny, tajne organizacje samokształceniowe.

Walka o kulturę nie nabrałaby takiego rozmachu, gdyby nie nowe szanse ekonomiczne, jakie otworzyły się przed miastem po rozpoczęciu przemysłowej eksploatacji złoża solnego, gdyby nie szybki rozwój przemysłu chemicznego, spożywczego i zakładów związanych z obsługą kujawskiego rolnictwa. U schyłku XIX stulecia liczba mieszkańców przekroczyła 26 tysięcy. Powstały ważne dla infrastruktury miejskiej przedsiębiorstwa - wodociągi, gazownia, elektrownia. W 1912 r. uruchomiono nawet linię tramwajową. Całkowicie nowe możliwości otworzyły się przed miastem po założeniu uzdrowiska (1875), w którym wykorzystywano przede wszystkim lecznicze właściwości solanki pochodzącej z miejscowych kopalń.

Klęska Niemiec w I wojnie światowej spowodowała, że wśród Polaków odżyły nadzieje niepodległościowe. Wybuchło powstanie wielkopolskie, które 6 stycznia 1919 r. przyniosło miastu upragnioną wolność. W czasach II Rzeczypospolitej "Zdrojowisko Inowrocław" (taka nazwa obowiązywała oficjalnie od 1922 r.) utrzymywało rangę renomowanego kurortu, o co usilnie zabiegali miejscowi radni i kolejni prezydenci - Józef Krzymiński i Apolinary Jankowski. Jeszcze w okresie zaborów trwogę wśród mieszkańców wywoływały zapadliska spowodowane rabunkową eksploatacją soli, prowadzoną przez koncern "Solvay". To niebezpieczne zjawisko przyhamowało ruch budowlany i dopiero budowa kopalni głębinowej w 1926 r. zmniejszyła istniejące zagrożenia. Wkrótce jednak przyszedł większy regres związany z generalnym kryzysem ekonomicznym, który zwiększył bezrobocie i rozszerzył obszar biedy na sporą część inowrocławskiego społeczeństwa. Priorytetowo traktowane uzdrowisko zdołało wszak zachować swą pozycję, o czym świadczą choćby podjęte w dzielnicy solankowej inwestycje.

W czasie okupacji niemieckiej (1939-1945) Inowrocław stał się siedzibą jednej z rejencji tzw. Kraju Warty. Tutejsza ludność poddana została represjom nie mającym precedensu w dziejach miasta. Setki mieszkańców zginęły w miejscowym więzieniu, wyjątkowo ciężkim obozie na Błoniach, w okolicznych lasach. Kilka tysięcy osób wysiedlono do Niemiec lub Generalnego Gubernatorstwa.

Od 1999 r. Inowrocław jest miastem powiatowym województwa kujawsko - pomorskiego. W ostatnim trzydziestoleciu nastąpił rozwój przestrzenny miasta; powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe, szkoły, sanatoria, obiekty kulturalne i sportowe. Blisko 80-tysięczny, wielofunkcyjny ośrodek miejski przestał kojarzyć się wyłącznie z solą i solankami. Zbyt intensywny rozwój uciążliwego dla środowiska przemysłu zachwiał jednak równowagę ekologiczną i niekorzystnie wpłynął na stan uzdrowiska. W 1994 r. samorząd przyjął plan restrukturyzacji miasta, które w złożeniu zachować ma charakter uzdrowiskowo - przemysłowy.

Jest to fragment tekstu pochodzącego ze strony www.inowroclaw.pl.

Ostatnio zmieniany niedziela, 18 wrzesień 2016 07:15

Zaloguj się by skomentować
Początek strony